सावन २०२५ सुरू होण्याची तारीख, पूजाविधी आणि उपवास मार्गदर्शिका

सावन २०२५: तारीखा, विधी आणि हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र महिन्याचे आध्यात्मिक महत्त्व

सावनचा आगमन हिंदू पंचांगातील एक अत्यंत पवित्र आणि आध्यात्मिकदृष्ट्या महत्वाचा काळ घेऊन येतो. भगवान शिवाला समर्पित असलेल्या या महिना दरम्यान उपवास, प्रार्थना आणि पूजाविधी पार पाडले जातात. या काळात भक्तिभावाने एकत्र येणारी लोकसमूह हे या महिन्याचे वैशिष्ट्य आहे. आपण श्रद्धाळू असाल किंवा केवळ उत्सुक असाल, सावन महिना आणि त्याचे परंपरा समजून घेणे आपल्या आध्यात्मिक प्रवासात मोलाचे ठरू शकते.

२०२५ मध्ये सावन कधीपासून सुरू होतो? हा प्रश्न अनेक भक्तांच्या मनात आहे. उत्तर भारतात, सावन २०२५ ची सुरुवात ११ जुलै पासून होत असून समाप्ती ९ ऑगस्ट रोजी होणार आहे. हा ब्लॉग आपल्याला सावन महिन्याविषयी आवश्यक असलेली सर्व माहिती देईल – विधी, उपवासाचे नियम, प्रादेशिक पंचांग आणि वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न यांसह.

सावन महिना म्हणजे काय? त्याचे महत्त्व काय?

सावनचे आध्यात्मिक स्वरूप

सावन महिना, ज्याला श्रावण मास असेही म्हणतात, हिंदू चांद्र पंचांगातील पाचवा महिना आहे. हा संपूर्ण महिना भगवान शिवाला अर्पित असतो. या काळात भक्तगण त्यांच्या भक्ती, पूजाविधी आणि आध्यात्मिक चिंतनात मग्न होतात.

पौरा

णिक महत्त्व

हिंदू पुराणानुसार, समुद्र मंथनाच्या वेळी ‘हालाहल’ नावाचे भयंकर विष बाहेर आले होते. भगवान शिवांनी ते पिऊन संपूर्ण ब्रह्मांडाचे र

क्षण केले. त्यामुळे त्यांना ‘नीलकंठ’ हे नाव प्राप्त झाले. हा त्याग स्मरणात ठेवून सावन महिन्यात भगवान शिवाची विशेष पूजा केली जाते.

सावन २०२५: सुरुवात तारीख व प्रादेशिक पंचांग

वेगवेगळ्या प्रदेशांमध्ये सावन कधीपासून लागतो?

• उत्तर भारत (पूर्णिमांत पंचांग): ११ जुलै २०२५ – ९ ऑगस्ट २०२५

• दक्षिण आणि पश्चिम भारत (अमांत पंचांग): २५ जुलै २०२५ – २३ ऑगस्ट २०२५

• नेपाळ व हिमालयीन प्रदेश (सौर पंचांग): १६ जुलै २०२५ – १६ ऑगस्ट २०२५

प्रमुख सोमवार (सावन सोमवार व्रत)

सावन महिन्यातील प्रत्येक सोमवार विशेष उपवासासाठी प्रसिद्ध आहे. हे सावन सोमवार व्रत म्हणून ओळखले जाते:

• १४ जुलै २०२५ – पहिला सोमवार

• २१ जुलै २०२५ – दुसरा सोमवार

• २८ जुलै २०२५ – तिसरा सोमवार

• ४ ऑगस्ट २०२५ – चौथा सोमवार

सावन महिना कसा पाळायचा: पूजा आणि विधी

दररोजचे पूजाविधी:

• लवकर उठून पवित्र स्नान करा

• पूजा स्थळ स्वच्छ करून भगवान शिव आणि पार्वती माता यांची स्थापना करा

• देशी तुपाचा दिवा लावा

• शिवलिंगावर पंचामृत (दूध, दही, मध, साखर, तूप) अर्पण करा

• बिल्वपत्र, पांढरे फुल आणि प्रसाद अर्पण करा

• "ॐ नमः शिवाय" व "महा मृत्युंजय मंत्र" जप करा

उपवासाचे नियम:

• फक्त फळे, दूध आणि व्रतासाठी योग्य पदार्थ खा

• धान्य, मीठ, लसूण, कांदा आणि प्रक्रिया केलेले अन्न टाळा

• पूजा झाल्यानंतरच पाणी प्या

• ध्यानधारणा करा आणि मंदिरात जा

सावन दरम्यान येणाऱ्या अडचणी व त्यावर उपाय

उपवासात सातत्य ठेवणे:

• उपवास थकवणारे ठरू शकतात, पण या टिप्स उपयोगी पडू शकतात:

  • व्रतसाठी आवश्यक वस्तू अगोदरच आणा

  • नारळाचे पाणी, दूध यांचा वापर करा

  • उपवासाच्या दिवशी अलार्म व अॅप्सच्या मदतीने स्मरण ठेवा

काम आणि पूजेमध्ये समतोल ठेवणे:

• सकाळी लवकर पूजा करून कार्यालयाला जा

• विकेंड किंवा संध्याकाळी मंदिरात भेट द्या

• ऑनलाईन आरती, जप यांचा वापर करा

आध्यात्मिक उन्नतीसाठी खास व्रत

सोळा सोमवार व्रत:

पहिल्या सावन सोमवारपासून १६ सोमवारी उपवास ठेवणे शुभ मानले जाते. हे व्रत विवाह सौख्य, समृद्धी आणि आध्यात्मिक उन्नतीसाठी केले जाते.

मंगळ गौरी व्रत:

सावन महिन्यातील मंगळवार हे पार्वती मातेला समर्पित असतात. विवाहित स्त्रिया कुटुंब सुखासाठी हे व्रत करतात.

कांवड यात्रा:

लाखो कांवडीयांचा गंगाजल घेऊन शिव मंदिरात अर्पण करण्यासाठीचा प्रवास. ११ जुलै २०२५ पासून सुरुवात होईल आणि सावन शिवरात्री (२३ जुलै २०२५) ला समाप्त होईल.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

१. सावन २०२५ मध्ये कधी सुरू होतो?
उत्तर भारतात ११ जुलै आणि दक्षिण-पश्चिम भारतात २५ जुलैपासून सुरू होईल.

२. सावन सोमवारचे महत्त्व काय?
या सोमवारी भगवान शिवाची पूजा व उपवास केल्यास इच्छित फल प्राप्त होते असे मानले जाते.

३. सावन उपवासात काय खाता येते?
फक्त फलाहार, दूध, आणि व्रतास योग्य पदार्थ. धान्य, मीठ, कांदा, लसूण निषिद्ध आहे.

४. पूर्णिमांत आणि अमांत पंचांग यात काय फरक आहे?
पूर्णिमांत पंचांग उत्तर भारतात वापरला जातो आणि सावन लवकर सुरू होतो. अमांत पंचांग दक्षिण भारतात वापरला जातो आणि सावन दोन आठवडे उशिरा सुरू होतो.

५. सावन २०२५ चे प्रमुख दिवस कोणते?

• सुरुवात: ११ जुलै (उत्तर), २५ जुलै (दक्षिण/पश्चिम)

• शेवट: ९ ऑगस्ट (उत्तर), २३ ऑगस्ट (दक्षिण/पश्चिम)

• सावन शिवरात्री: २३ जुलै २०२५

निष्कर्ष:

सावन महिना हा एक पवित्र आध्यात्मिक काळ आहे. हे केवळ उपवासाचे महत्त्व नाही, तर भक्ती, ध्यान आणि आत्मपरिवर्तनाचेही प्रतीक आहे. उपवास असो वा पूजा, किंवा केवळ माहिती घेण्याची उत्सुकता, सावन महिना आपल्याला भगवान शिवाच्या दिव्य ऊर्जेशी जोडतो. सावन २०२५ जवळ येतोय, म्हणून याच्या तयारीसाठी आत्ताच सुरुवात करा आणि या पवित्र कालखंडाचे आशीर्वाद अनुभवा.